“In deze stad heb ik mezelf ontdekt als dichter en schrijver. De stad is mijn muze en inspiratie,” vertelt Ishmail uit Sierra Leone. Hij ontvluchtte zijn thuisland en werd door anderen naar Nederland gebracht. In 2012 kwam hij aan na een lange en traumatische vlucht. “Maar de overheid wilde mij eerst geen verblijfsvergunning geven. Ik moest in 28 dagen het land uit.” Dat kon hij niet, dus dook hij in de illegaliteit terwijl hij in beroep ging tegen de keuze van de overheid. “Iemand in het asielzoekerscentrum in Dordrecht verwees mij toen naar de Pauluskerk in Rotterdam. Daar zouden mensen voor ongedocumenteerde mensen zorgen.”
Hij nam de trein naar Rotterdam en zag als eerst heel veel fietsen. “Ik dacht dat iedereen al die fietsen in de stallingen bij Rotterdam Centraal gratis mocht gebruiken,” lacht hij. “Toen vroeg ik iemand bij het station waar de Pauluskerk was. Die persoon zei ‘Sorry broer, maar in dit land stelen mensen fietsen, en ik ben zo’n iemand.” In de drie jaar daarna, werd mijn fiets drie keer gestolen. Toen dacht ik steeds aan die man. Dat was mijn introductie voor de stad,” lacht hij.
Verschillende achtergronden
Gelukkig werd hij verder wél goed behandeld. “Het eerste was ik in de Pauluskerk zag, waren veel mensen van verschillende achtergronden. Ook in de rest van de stad; dat gaf mij meer zelfvertrouwen om de weg te vinden in deze stad. Bij de Pauluskerk zag ik voor het eerst mensen uit Sierra Leone. Ik voelde meteen een klik. Ze hielpen me de stad te leren kennen. Ook spraken we samen over de uitdagingen als ongedocumenteerden. Sindsdien zijn we vrienden.”
Naast nieuwe vrienden maken, kreeg hij ook Nederlandse les van de stichting Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt, wat hij daarbuiten niet kon krijgen. Ook kon hij meedoen met een workshop Verhalen schrijven. Een docent vertelde dat hij een schrijver in hem zag. Zo begon hij te schrijven.
Rotterdam als inspiratie om te schrijven
“Dat heeft mijn leven veranderd. Ik was ongedocumenteerd dus kon niet naar school, niet werken of in een eigen huis wonen. Ik had geen toekomst en geen hoop. Maar hierdoor kon ik mezelf focussen op mijn zoektocht naar mezelf als dichter en schrijver. En vele Rotterdammers hielpen mij daarbij. Zo gaven organisaties mij bijvoorbeeld meteen een podium in de stad bij evenementen die zij organiseerden. Daar ontmoette ik nieuwe mensen die interesse hebben in kunst en mij als mens. Dat werkte als een soort kruiwagen; dat bracht mij verder. Zo kon ik mijn identiteit als ongedocumenteerde omzetten naar die van de dichter Ishmail. Dat heeft mij echt veranderd. Omdat dat gebeurde in Rotterdam, is deze stad een grote inspiratie voor mij geworden om te schrijven en is Rotterdam mijn tweede huis geworden.”
Legaliteit
Hij spande een rechtszaak aan tegen zijn uitzetting en won deze in 2013. Hij moest nog wel tien jaar wachten op zijn verblijfsvergunning. In de tussentijd leerde hij Nederlands in de les maar ook zelf. “Ik was nieuwsgierig naar de Nederlandse taal, want ik besefte dat als ik een Rotterdamse dichter wilde worden, ik in het Nederlands moest schrijven en andere Nederlandse gedichten moest leren begrijpen.” Ook werkte hij bij de gemeente Rotterdam als gastheer bij Lokaal Cultuur Centrum Romeynshof (LCC), nu bij het migratiemuseum Fenix. Bijna elk weekend was en is hij nog te vinden in de Kuip. “Ik ben een echte en trotse Feyenoord-supporter.”
Directheid
Deze Rotterdammer voelt zich dus helemaal thuis in de stad en zal deze nooit meer verlaten. “Hier ben ik ingeburgerd en heb ik geleerd over Nederland, heb ik vrienden gemaakt. En zo blijft de liefde voor de stad groeien voor mij.” Een van de dingen die hij waardeert aan de stad is de cultuur om recht door zee te zijn. “In mijn cultuur hebben we respect voor ouderen en daar praat je niet zo direct. Daar durven mensen elkaar niet in de ogen te kijken wanneer je tegen elkaar praat. Hier moet je direct zijn en duidelijk maken wat je wilt. En niet lullen, maar poetsen. Ga maar doen! Die directheid hier heeft me meer gebracht. Dat heeft mij beter gemaakt als mens, daardoor kan ik beter communiceren.”
Ondanks zijn liefde voor de stad, blijft hij zich ook inzetten voor de gemeenschap uit Sierra Leone en deze verbinden met de Nederlandse. “De gemeenschap in Rotterdam uit Sierra Leone is heel belangrijk voor mij, dus ik ben daar goed bij betrokken. Het maakt niet uit hoe goed je ingeburgerd bent, je kunt niet 100% je tradities en cultuur verlaten, want dat is wie je bent. Ik denk dat ik goed ingeburgerd ben in Nederland, maar ik heb ook een goede brug gebouwd naar de cultuur van Sierra Leone, zo eet ik thuis bijna altijd eten uit Sierra Leone, en ben ik bijna altijd bij activiteiten van onze gemeenschap en voetbal ik bij een voetbalclub van mensen uit Sierra Leone.” Tegenwoordig is hij zelfs de cultureel ambassadeur van het culturele centrum in Nederland.